Làng chiếu Cẩm Nê chuyện chưa kể

Làng chiếu Cẩm Nê là một trong những làng nghề có lịch sử ra đời và phát triển từ hơn 500 năm trước. Song song với sự nổi tiếng của làng nghề, danh tiếng và những câu chuyện về làng được người đời truyền tai nhau qua các thế hệ. Tuy vậy, The NAVIS tin rằng câu chuyện của hôm nay viết ra sẽ có nhiều người chưa từng được nghe qua..

Cụ Đào tỉ mỉ kiểm tra từng sợi lác. Ảnh: sưu tầm.

Đó chính là câu chuyện về người phụ nữ tên là Phan Thị Đào - người có sứ mệnh mang đến giấc ngủ ngon cho vạn người khác. Từ lúc 8 tuổi cô bé Đào nhỏ nhắn ấy đã theo chân ba mẹ phơi lác, nhuộm lác. Căn nhà nhỏ lụp xụp là nơi làm việc của tất cả các thành viên trong nhà.

Những bó lác rực rỡ được đem đi phơi sau khi nhuộm màu. Ảnh: Báo Đà Nẵng

Sống trong làng nghề thủ công truyền thống tại thành phố Đà Nẵng, Đào đã yêu ngay công việc làm chiếu của gia đình từ nhỏ. Có thể tình yêu đó của Đào đã được truyền lại từ nhiều thế hệ đi trước, ước mơ của cô bé là là tạo ra những chiếc chiếu đẹp nhất, mang lại giấc ngủ êm ái nhất cho mọi người.

Màu sắc tươi sáng trong ước mơ của cô bé Đào. Ảnh: Báo Đà Nẵng

Theo thời gian, bé Đào nhỏ nhắn ngày nào đã trở thành một thiếu nữ, kĩ thuật của Đào ngày một tiến bộ, có thể làm từ những chiếc chiếu có bố cục màu sắc rực rỡ đến những chiếc chiếu có chữ, điều đòi hỏi một sự tập trung cao độ và trí tưởng tượng tốt. Bởi không như những nơi khác là dệt chiếu xong mới in màu và chữ lên, ở làng nghề Cẩm Nê, ai ai cũng làm tất cả các công đoạn bằng thủ công cả. Điều đó đã tạo ra những chiếc chiếu hài hòa và chất lượng nhất, danh tiếng của Đào được nhiều người trong làng và nhiều nơi khác biết tới.

Tuyệt phẩm của sức lao động. Ảnh: Báo Đà Nẵng.

Đến tuổi cập kê, người con gái ấy lấy chồng rồi sinh con như bao người phụ nữ khác. Không được thoải mái như người ta, cô Đào vừa gánh thêm trách nhiệm làm vợ làm mẹ, vừa chăm chỉ làm chiếu giữ lửa nghề trong mình. Chính những tiếng rao “Chiếu Cẩm Nê đây!” không bao giờ tắt ở xóm trên xóm dưới mà gia đình cô Đào có một cuộc sống đỡ lo hơn.

Có lẽ từ khi làm mẹ, cô Đào thấy quý trọng cái nghề của mình nhiều thật nhiều hơn nữa. Không chỉ là yêu thích như trước, mà giờ đây cô còn cảm thấy biết ơn vô cùng giá trị mà những chiếc chiếu mang lại cho gia đình cô và những gia đình khác. Không chỉ bởi vì chiếc chiếu lác cô làm bền đẹp theo thời gian không thôi, mà bao nhiêu tình cảm của một người phụ nữ từng trải đã được cô trao trọn trong từng sợi lác bên khung dệt. Cô vừa mong người mua có giấc ngủ ngon, vừa mong con mình có đủ cơm ăn áo mặc và một cuộc sống no đủ cho cả một gia đình đông con.

Một ngày làm việc vui vẻ của nghệ nhân làm chiếu. Ảnh: Báo Đà Nẵng

Cô Đào là người chứng kiến hết thảy hình ảnh làng nghề chiếu Cẩm Nê khi quạnh hiu lúc rộn rã. Cô nhớ lắm thời chiếc chiếu làng cô ngược xuôi Bắc Nam với những đơn đặt hàng nườm nượp. Rồi cô buồn khi nhiều khung dệt của làng im lìm nằm bên góc vắng. Bạn dệt quanh xóm khi thì í ới cô cùng đi lấy lác, lấy cói về làm; khi thì lặng lẽ đi tìm một công việc khác để mưu sinh.

Cô bảo “Mọi thứ trên đời đều có quy luật chung con ạ: lúc lên lúc xuống, khi được khi mất, khi thành công lúc thất bại,… và làng nghề chiếu Cẩm Nê cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Điều cô cố gắng làm tốt là giữ con tim mình luôn thổn thức cùng với nghề, yêu và theo nó đến cuối đời.”

Cụ Đào móm mém nhai trầu và đôi tay thoăn thoắt bên khung dệt. Ảnh: Báo Đà Nẵng

Có lẽ thời gian muốn thử thách người phụ nữ ấy nhiều hơn nữa, bởi già yếu, bệnh tật đâu có nhường nhịn một ai. Đến khi cụ Đào 70 tuổi thì Tiếng rao “chiếu Cẩm Nê đây!” của cụ mỗi lúc một thưa dần bởi sức khỏe không cho phép cụ đi bán chiếu nữa. Chồng cụ Đào mất, cụ đã mất một điểm tựa; những người con, người cháu trong gia đình cũng dần rời bỏ nghề chiếu của tổ tiên để đi theo những ngành nghề khác vì trụ theo nghề thì không đủ sống, cụ lại mất đi thêm một điểm tựa nữa. Cô đơn, lẻ loi làm những chiếc chiếu trong ngôi nhà đã cũ, nhưng đôi bàn tay xương xương của cụ vẫn truyền hơi ấm đến những chiếc chiếu tuyệt vời mang gốc gác làng chiếu Cẩm Nê ấy. Cụ luôn mong làng chiếu của mình bám trụ được và phát triển song hành với thời đại để những gì tinh túy của cha ông truyền lại sẽ mãi trường tồn cùng tháng năm.

Bàn tay của sự lao động - bàn tay truyền cảm hứng.. Ảnh: Báo Đà Nẵng

Một đời 70-80 năm chỉ làm 1 nghề, mấy ai làm được?

Một đời dẫu có nhiều thăng trầm khó khăn nhiều khi không đủ sống, vẫn yêu và theo đuổi công việc của mình làm, mấy ai làm được?

Một đời gìn giữ, một đời phát huy, một đời chỉ một mối tình thủy chung son sắt với sợi cói, sợi lác, khung dệt để làm ra những chiếc chiếu sắc màu...

Nếu có nhân duyên được gặp cụ Đào chắc chắn rằng chúng ta sẽ học hỏi thêm được rất nhiều tốt đẹp đằng sau những câu chuyện về những chiếc chiếu Cẩm Nê có lịch sử lâu đời ấy.

Sau cùng với mong muốn được chia sẻ nhiều hơn những câu chuyện thú vị về con người và cuộc sống ở thành phố Đà Nẵng, The NAVIS Hotel & Apartment sẽ tìm kiếm và viết ra những bài blog mới mang nhiều thông điệp tích cực để gửi tới các bạn.

Hi vọng các bạn tiếp tục ủng hộ The NAVIS và chúc cho tất cả một ngày thật ý nghĩa và trọn vẹn!